DÜNYAYI FETHEDEN İÇECEK “ÇAY”
Çin efsanesine göre ilk çayı, hükümdarlık dönemi MÖ 2737–2697 tarihlerinde imparator Shen Nung demledi. Öyküye göre Shen Nung, yabani bir çay dalıyla ateşi yelpazeleyerek içecek su kaynatıyordu, rüzgarın esmesiyle birlikte bitkinin bazı yaprakları suyun içine düştü. İmparator, karışımın hoş ve dinçleştirici bir içki olduğunu fark etti. Daha sonra tıbbi amaçlı olarak yazdığı kitabında söylentiye göre çay hakkında “susuzluğu giderir, uyku isteğini azaltır, kalbi neşelendirip mutlu eder” demiştir. Fakat çay bu kadar eski bir Çin içeceği değildir. Shen Nung’un öyküsü çok daha sonra duyulmuştur.
Tarih öncesi zamanlarda insanlar çay yapraklarının çiğnenince dinçleştirici ve yaralara sürülünce de sağaltıcı etkisini fark etmişlerdi. Bugünkü Kuzey Tayland’a denk düşen yerde yaşayan kabileler, soğancık, zencefil ve diğer malzemelerle karıştırılan doğranmış çay yapraklarını buğulayıp ya da kaynatıp topak biçimine getirir, daha sonra tuz, sıvı yağ, sarımsak, katı yağ ve kurutulmuş balıkla birlikte yerlerdi. Çay, bir içecek olmadan önce bir ilaç ve yiyecek maddesiydi.
Çayın tam olarak ne zaman ve nasıl Çin’e yayıldığı belli değildir; fakat MÖ altıncı yüzyılda Buddha olarak bilinen Siddhartha Gautama tarafından kurulan dine mensup olan Budist keşişlerin yardımıyla olmuş gibi görünüyor. Hem Budist, hem Taocu keşişler çay içmenin zihinsel yoğunlaşmayı güçlendirdiği ve yorgunluğu azalttığı için meditasyona yardımcı olduğunu fark ettiler. Taoculuğun kurucusu olan ve MÖ altıncı yüzyılda yaşayan Lao-tzu, çayın yaşam iksirinin temel bir bileşeni olduğuna inanıyordu.
Başlangıçta belirsiz bir tıbbi ve dinsel içki olan çay, Çin’de ilk kez o sırada evcil bir içki olmuştur. Çay MS dördüncü yüzyılda o kadar popülerleşmiştir ki, basitçe yabani çay bitkisinin yapraklarını toplamak yerine, bilinçli olarak çay tarımına başlama zorunlu olmuştur. Çay bütün Çin’e yayılmış ve Tang hanedanlığı sırasında (MS 618–907), Çin tarihinde altın çağ olarak görülen bir döneme Çin’in ulusal içkisi haline gelmiştir.
Kaynak: Altı Bardakta Dünya Tarihi (Tom Standage)
